Sərxoş atlar zamanı (A Time for Drunken Horses)

Baxdığım filmlər haqqında çox nadir hallarda yazı yazıram.Baxmayaraq ki,onların, demək olar ki,90%-i ən sevdiklərim sırasında yer alır.” Sərxoş atlar zamanı”nı izləyib nəsə yazmamaq günah olardı bir yana,kağızla bölüşməməyin ürəyimə yük olardı..

Bəlkə də bizim tamaşaçılar film seçəndə İran rejissorlarının işlərinə o qədər də üz tutmurlar. Bəlkə də bu, İrana münasibətdən doğur,bilmirəm.Bəziləri millətçilikdən onların nə musiqisi,nə film,nə də ədəbiyyatına tərəf belə baxmırlar. Qonşumuz bəlkə də bir çox şeydə bizdən geri olsa da bunu filmlər haqqında təəssüf ki,deyə bilmərik.İran kinosu bu gün dünyaya meydan oxuyacaq səviyyədədi.Nəyisə,bunun mövzuya aidiyyatı yoxdu...

Haqqında bəhs edəcəyim film Kürd əsilli iranlı rejissor Bəhman Qobadinin filmidi.Qobadi İran yaxınlığındakı Banə kürd kəndində dünyaya gəlib. Uzun illər qısametrajlı filmlər çəksə də ərsəyə gətirdiyi “Sərxoş atlar zamanı”onun ilk tammetrajı filmi olub. Film Kann festivalında “altun kamera”mükafatına layiq görülür. Kürd dilində səsləndirilən filmin hekayəsi də filmdə rol alan obrazlar da gerçəkdi. Qobadinin öz kəndi Banədə çəkilən filmdə müharibənin qoyduğu izlər,insanların çətin,məşəqqətli həyatı ağrıyla təsvir olunub.Rejissor filmdə musiqilərə də yer ayırmayıb.Beləcə,baxanda elə təsəvvür yaranır ki,sanki sən hadisələrin mərkəzindəsən.İnsanların həyatda qala bilmələri,bir qarın çörək qazanmaları üçün nə qədər əzab çəkdiyinin şahidi olursan...

İran-İraq sərhəddində yerləşən bu kürd kəndində 5 uşağın həyat mübarizəsini canlandırır rejissor. Anaları doğuş vaxtı vəfat edib ataları isə qaçaqmalçılıq edir və günlərin bir günü meyidini gətirirlər.Bundan sonra 12 yaşlı Əyyub xəstə qardaşı Madi və digərlərinə baxmalı olur.Madi xəstədir,əməliyyat olunmalıdı,Əyyub qardaşının əməliyyatı üçün lazım olan pulu tapmaq üçün dəridən-qabıqdan çıxır,qaçaqmalçılığa qurşanır,amma heç bir nəticə hasil olmur.Bacısı Rojin onlara faydası toxunsun deyə qardaşını müalicə etmək qarşılığında birinə ərə gedir.Amma öncədən kəsilən şərtə qarşı tərəf əməl etmir və Madinin əməliyyatı üçün lazım olan vəsaiti verməyə razı olmurlar. Təkcə bir qatırdan savayı.İndi bu uşaqların tək sərvəti bu qatırdı. Əyyub qardaşını da götürüb İraq sərhəddinə keçmək və burda qatırı satıb qardaşını əməliyyat etdirmək qərarına gəlir.Pusquda duranlara və digər qaçaqların geri dönməsinə rəğmən Əyyub qardaşı da qucağında sərhəddi keçməyə nail olur. Elə film də burda bitir.O 5 uşağın taleyi tamaşaçıya müəmmalı qalır...

Filmdə insan qara,qışa nifrət edir.Bu qədər yoxsulluğa,çətinliyə baxmayaraq qış bu qədər sərt olma məcburiyyətindədi?Kiçik çiyinlər nə qədər böyük yükləri daşıyır.Adam baxanda ən xırda çətinlikdən ah-uf etdiyini xatırlayır və utanır. Dünyanın harasındasa kiçik,kimsəsiz uşaqlar təkbaşına həyatla mübarizəyə girişib.Bu rejissorun uydurması deyil,gerçək əhvalatdı. Həyat bu qədər çətin olmalı deyil,yetim,kimsəsiz balaca uşaqlar üçün..Dünyada uşaqların payına düşən sevinc də kədər də tən yarıdan bölüşdürülməli idi  axı. Amma...
  Görəsən,onların xəyalı nədir?Bu qədər çətinlik içində xəyal qura bilirlərmi? Görəsən,kim onlara bu sualı verib.Kim onlardan soruşub ki,böyüyəndə kim olacaqsan? Filmə baxanda düşünürsən ki,o qədər çətinlik içində heç kimin ağlına bu sual gəlməz.Amma bütün çətinliklərə rəğmən balaca uşaqların bir-birinə qayğısı,sevgisi,narahatlığı o qədər saf,məsumca anladılıb ki.Bunu göstərmək üçün dəridən-qabıqdan da çıxmalıblar,elə özlərinin təbiəti belədi.Filmin adı “sərxoş atlar zamanı”dı.Çünki qışın şaxtasında atların işləməsi,soyuqdan donmamaları üçün onlara viski içirirlər.Və rejissor göstərir ki,əslində atlara göstərilən qayğının mində biri insanlara,uşaqlara göstərilmir.Onsuz da insan çətinliklərə dişiylə,dırnağıyla qalib gələcək,qalib gəlməsə də ölüm ən yaxşı rahatlıqdı...

Film həvəskarlarına tövsiyə edirəm.Ən çarəsiz vaxtınıznı ən üşüdüyünüz vaxtla birləşdirib baxın və görün ən çarəsiz olanlar və donanlar əslində kimlərdi?