“Anası savadsız olan xalq kordur”

Yazımı böyük xeyriyyəçi H.Z. Tağıyevin sözü ilə başlamaq istəyirəm: “Anası savadsız olan xalq kordur”. Bəli, xeyriyyəçi millətin, cəmiyyətin tərəqqisində, ailədə qadının rolunu düzgün qiymətləndirmiş, eləcə də, bu zərif çiyinlər üzərinə düşən böyük yükə də işarə etmişdir.

Savadlı qadın yaxşı tərbiyəçi, yaxşı valideyn, yaxşı həyat yoldaşı, yaxşı aşpaz, yaxşı iş qadını və s. ola bilər. Amma nədənsə, bir çox valideynlər sənətə yiyələnmələri, təhsil almaları, iş tapmalarında və s. kimi məsələlərdə oğlan övladlarını irəli çəkir, qız uşaqlarını ikinci planda saxlayırlar.
“Sən qızsan, birinə gedərsən, səni saxlayar” kimi illərdən bəri qoxmuş, çürümüş sözlərini səbəb kimi əlavə etməyi də unutmurlar. Beləcə, oxumaq istəyən neçə-neçə qızın da qolu-qanadı qırılıb yanına düşür.Valideynlər illərlə qazanıb oğlan uşaqlarını evləndirir, onlara ev tikir, ev alır, evləndirir, hətta evlənəndən sonra da onların qulluğunda durmağı əskiltmirlər. Qız uşaqlarının isə bir az cehizlə başları aldadılır. Halbuki, qız üçün ən böyük cehiz onun təhsili, savadı olmalıdır. Düzdür, mütləq deyil ki, qız ali təhsil alsın, ən azı hansısa sənətə yiyələnmələrində valideyn köməkçi olmalıdır. Qadın öz ayaqları  üzərində dura bilməli, əli çörəyə çatmalıdır. Nə olsun ki, ailəsinin başçısı, el dili ilə desək, evə çörək gətirəni olar.

İranda bir neçə mərtəbəli evlər görəndə təəccüblənmişdim ki, bu boyda evlər nəyinə lazımdı bu insanların. Amma bələdçi bildirmişdi ki, sizdəki kimi ev təkcə oğlan uşağına yox, həm də qız uşağına verilir. Təkcə ev yox, valideyn qazandığı hər şeyi oğlanlı-qızlı bütün övladları arasında tən bölür.. Bizdə isə təhsili də, savadı da, eləcə də bir çox şeyi qız uşaqlarından əsirgəyir bir çox valideynlər.

Fikrimcə ,ailədə kişinin deyil, qadının təhsilli,savadlı olması daha önəmlidir. Çünki tərbiyə verən, bütün gün uşaqla bərabər olan anadır. Uşaq anadan görüb-götürür. Ana uşağa ən primitiv tərbiyyəni verə bilmirsə, uşağı ta balacalıqdan kitaba yox, seriallara öyrəşdirirsə, uşaq onunla oturub seriallardakı məhrəm səhnələri izləyirsə,deyiləcək söz qalmır.

Düzdür, burda qızların öz üzərindəki təkmilləşmə, inkişaf etmə rolu da önəmlidir. Elə qızlar var ki, bir az oxuyur, necə olursa, ali məktəbə daxil olur. Amma davamını gətirmir. Ailə qurur, ya təhsili yarımçıq saxlayır, ya da universitetin verdiyi təhsillə, kiflənmiş mühazirələrlə kifayətlənməyi olur. Özünü inkişaf etdirmir, şou- xəbərlər, seriallar onun gündəlik “informasiya mənbəyinə” çevrilir. O, artıq başqa dünyada- məşhurların, serial qəhrəmanlarının uydurulmuş dünyasında yaşamağa başlayır.

Bir dəfə ictimai nəqliyyatda bir rusdilli qadın və 3-4 yaşlı uşaq vardı. Uşaq dayanmadan anasına suallar verir, anası da səbrlə uşağın hər sualını məntiqlə cavablandırırdı. Amma bizim əksər ailələrdə analar nəinki uşaqların suallarını cavablandırır, aralarında bir il fərqlə doğduqları uşaqlarına vaxtlarını bölə belə bilmirlər. Nəticədə, uşağın 1, ya 2 yaşı olanda növbəti körpə dünyaya gəlir və ananın bütün diqqəti o balacaya yönəlir. Bu biri isə qayğıdan, diqqətdən kasad böyüməyə başlayır. Analar isə hələ də uşaqları xoxanla, cinlə qorxutmağa, uşağın suallarına çeynənmiş cavab verməyə davam edir..

Düzdür, indi bir çoxları düşünəcək ki, keçmişdə heç anaların təhsili,bəzilərinin hətta orta təhsili də olmayıb, amma onlar necə nümunəvi övladlar dünyaya gətiriblər. Bunun konkret nə ilə bağlı olduğunu deyə bilmərəm, amma bu gün çox şey fərqlidir. Məsələn, primitiv bir misal: tibb bu qədər inkişaf etmiş halda, hələ də uşaqlar dünyaya gələndə, doğuş prosesində ya həkimlərin səhlənkarlığından, vəlvələdən-zəlzələdən travma ilə doğulurlar. Keçmişdə kol dibində, tarlalarda filan analar xətasız-bəlasız uşaq dünyaya gətiriblər. Bax belə.

Yazını uzatdıqca uzatmaq olar. Uzatdıqca mövzudan-mövzuya sıçrayır adam. Tanrı özünün yaratma gücündən qadına pay verib. Qadın dünyaya uşaq bəxş edir. Onun  boya-başa çatdırılması, inkişafı, tərbiyəsi, cəmiyyətə layiqli şəkildə təqdim olunması isə uşağa verilən ikinci nəfəsdir. Ümid edək ki, qızlar təhsil almaları, sənətə yiyələnmələrində daha istəkli, daha mübariz olar, “işıqlı” övladlar yetişdirilməsinə vəsilə olarlar.